[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Nieraz cudzoziemcy odsprzedają nam nasze zbo-że, dwa razy drożej jak je od nas kupili; nieraznawet w tym jedynie zamiarze ono zakupują.Taksą oni przemyślni, że potrafią zarówno korzystać zobfitości lub niedostatku naszego; kupują zamierną cenę nasze towary, a odsprzedają nam ta-kowe w cenie, jaką za nie pobierają, potrafią po-kryć zupełnie wydatki na zboże, które sami zużyli ioprócz tego ogromne jeszcze odnoszą zyski.Nie żądam wcale tego, aby po obfitym żniwiemiało być wzbronionem właścicielowi, zachować usiebie zboże na zasiłek w czasach niedostatku; leczzważmy tylko na to, w jakim zamiarze takowezboże przechowuje? Oto zwykle bogaci kapitaliścizakupują je za nader niską cenę i wyprzedają w czasie niedostatku, nie dla przyniesienia ulgiludowi, lecz dla korzystania z nędzy i wzbogaceniasię z jego uszczerbku.Jeden tylko środek może zaradzić tak licznymklęskom, środkiem tym będzie zaprowadzenie ma-gazynów zboża w każdym okręgu, urządzonegowedług zasad wyżej wskazanych; przez co mimozmiany urodzajów, obfitość byłaby prawie ta sama,bo cena zboża byłaby zawsze jednakowa. O WYCHOWANIU PUBLICZNYM%7łyczyć by należało, aby w każdym okręgu byłaosobna szkoła, w której by nauczyciele biegli wnaukach i kunsztach, byli płatni przez rząd dlanauczania młodzieży.Najpierw powinni by zawszewybadać skłonności i zdatności każdego z powie-rzonych im uczniów; odłożyliby czas jakiś na towybadanie, w czasie tego nowicjatu możnaby wy-kryć talenta i wykształcić je potem, a tym sposo-bem nie użytoby żadnego z nich w sposób, że takpowiem, przeciwny kierunkowi przyrodzenia.Po-stępy w naukach i kunsztach byłyby nierównieskorsze i owoce ich korzystniejsze dlaspołeczności; nauczyciele mniej by podejmowaliczęsto nieużytecznych trudów, wszyscywykonywaliby daleko lepiej obowiązki powołaniaswojego, a wtedy, przeciwnie terazniejszymwydarzeniom, prędzej, by uzdatnionym osobomzabrakło miejsc, niż miejscom osób uzdatnionych.Ci, którzy na wyższym urzędzie nie podołalibyswoim obowiązkom, mogą na niższym bardzozaszczytnie się okazać, talenta bardziej by sięrozwijały przechodząc stopniowo do właściwychsobie zatrudnień.Ludzie takowi, których samazasługa słusznie za wysoką dostojność wyniosła,nie przynieśliby do swojej godności owej dumnejpogardy; owej nadętości miernym zawsze właściwej umysłom, które nieraz odstręczają i tra-pią nieszczęśliwego, potrzebującego ich protekcji ipomocy.A tak podany przeze mnie sposób wychowaniapublicznego, miałby tę dwoistą korzyść: że poma-gałby rozwijać się zasłudze i ułatwił by jej środkidostąpienia szczytnego celu. O OSZCZDNOZCI I FINANSACH%7ładen kraj nie potrzebuje do utrzymania swegonadto wielkich bogactw; nieraz nawet im bogatszyjest naród tym bardziej zaniedbuje te korzyści,które by mogły przyczynić się do jego wielkości.Rzadko miłość chwały da się pogodzić zgwałtowną żądzą nabywania bogactw.Nie jedennaród, co mocą oręża swojego mógł dawać prawasąsiadom, zmordowany wojną, którą przystawałomu zaszczytnie ukończyć, pospieszył z przyjęciemhaniebnego pokoju.Szlachetna ambicja nie zdołałaprzemóc nad jego chciwością, te same zasiłki iobfitość, co powinny były przykładać się dopomyślności, stały się poniekąd przyczyną jegozguby.Potęga państwa zależy właściwie na roztropnymzawiadywaniu jego finansami; jak rozsądnaoszczędność potrzebna jest dla prywatnychchcących utrzymać się zawsze w stanie, w którymich postawiła Opatrzność, tak równie jestniezbędną dla kraju pragnącego utrzymać swąpotęgę i świetność; ta bowiem sprężyna nadajeruch wszystkim częściom państwa.Ile to mamykrólestw, co lubo w szczupłych zamknięteobrębach, trzymają zaszczytne miejsce w Europie,jedynie przez dobre zawiadywanie swoichdochodów
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
