[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Bardzo podobnie współczesny politolog określa zasady, których przestrzeganie jest niezbędne, aby danestowarzyszenie czy organizacja, niezależnie od ich rodzaju i wielkości, mogły być uznane zademokratyczne.Są to: 1) rzeczywiste uczestnictwo, 2) równe prawo głosu, 3) oświecone rozumienie, 4)nadzór nad podejmowanymi zadaniami, 5) włączenie wszystkich dorosłych (Dahl 2000: 39).Inny zaśstwierdza, że obok władzy drugim istotnym komponentem demokratycznej organizacji społe- Rozdział XVII.Sfera polityki 405czeństwa powinna być kontrola.Kontrolę lud powinien sprawować nieustannie, co wymaga zwiększonejaktywności obywateli, obiektywności prasy, niezależnej opinii publicznej, istnienia organizacjikontrolujących władzę w interesie etnicznych grup mniejszościowych, religijnych, organizacjikonsumentów, aktywnych związków zawodowych, obrońców praw jednostkowych itd.".Demokracja napoziomie państwa wymaga również rozwoju mechanizmów mikrodemokracji, stosunków demokratycz-nych w zakładach pracy, organizacjach społecznych, rodzinach (Ludwikowski 1998: 124).Wraz z rozwojem nowoczesnych organizacji państwowych wprowadzenie w nich demokracji wymagałoprzezwyciężenia istotnej trudności.Przydatność ateńskiego wzoru była ograniczona.Ateny były małymmiastem-państwem i wszyscy obywatele mogli mieć rzeczywisty udział w sprawowaniu w nim rządów.Panowała w nich demokracja bezpośrednia.Przez wiele wieków nie umiano wyobrazić sobie innejpostaci demokracji i uważano, że tego rodzaju ustrój nadaje się wyłącznie dla państw niewielkich.Taksądzono jeszcze w XVIII wieku, kiedy rodziła się idea suwerenności ludu oraz istotna dla pózniejszegorozwoju demokracji idea podziału władz na ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą.Dopiero wiek XIX wynalazł formę demokracji jako ustroju odpowiedniego dla dużych państw.Była niądemokracja przedstawicielska.Zrodziła się z połączenia tradycji demokracji ateńskiej z nowożytną ideąsuwerenności ludu oraz parowiekowym doświadczeniem europejskich zgromadzeń stanowych, takich jakangielski parlament, francuskie stany generalne, hiszpańskie cortezy, niemieckie landtagi czy wreszcie polskisejm.Ten ostatni bliski nam przykład pokazuje, jak w przedstawicielstwach stanowych wykształcały sięmechanizmy i procedury, które mogły być następnie wykorzystane w konstrukcji organówprzedstawicielskich przekraczających granice stanowe.Prawa wyborcze, które w krajach europejskich z kształtującymi się ustrojami demokratycznymi należałypoczątkowo jedynie do nielicznych mężczyzn o odpowiednio wysokich dochodach, w ciągu XIX i XX wiekuulegały stopniowemu rozszerzaniu na coraz szersze kręgi ludności.Przykładem może być WielkaBrytania, gdzie w 1831 roku prawa te miało 4 procent dorosłej ludności w wieku powyżej dwudziestulat, natomiast w roku 1931 - 97 procent.Współczesna definicja ustroju demokratycznego powiada, że jest to ustrój, gdzie sprawujący władzęodpowiedzialni są na forum publicznym przed obywatelami, którzy działają za pośrednictwem obieralnychprzedstawicieli, współzawodniczących i współpracujących zarazem ze sobą" (Schmitter, Lynn 1995: 29). 406 Część piąta.InstytucjeWarunkiem, uznania jakiegoś państwa za demokratyczne jest istnienie w nim wielu instytucji uważanychobecnie za konieczny warunek demokracji.Są to: 1) wybierani przedstawiciele, 2) wolne, uczciwe iregularnie powtarzane wybory, 3) wolność słowa, 4) różnorodne zródła informacji, 5) wolnośćstowarzyszania się, 6) inkluzywne obywatelstwo.To ostatnie oznacza, że żaden dorosły człowiek stalemieszkający w danym kraju i poddany jego prawom nie może być pozbawiony uprawnień, które mają inni iktóre są niezbędne do funkcjonowania wyżej wymienionych pięciu instytucji politycznych" (Dahl 2000: 80-82).Instytucje uważane za warunek konieczny demokracji wyznaczają jedynie najogólniejsze ramy ustrojudemokratycznego.Mogą być one wypełniane rozmaitymi treściami, w tym elementami demokracjibezpośredniej w postaci referendum.Rozmaitość ta znajduje odbicie w teoriach demokracji, z których jedneza sprawę podstawową uważają formalne przestrzeganie procedur demokratycznych, inne zaś rzeczywistyudział obywateli w podejmowaniu decyzji politycznych (w literaturze przedmiotu występują pojęciademokracji proceduralnej i demokracji partycypacyjnej).Demokrację pośrednią charakteryzuje istnienie partii politycznych.Partie są to grupy przybierającepostać mniej lub bardziej sformalizowanych organizacji, które dążą do udziału we władzy państwowej irywalizują z innymi tego rodzaju grupami o uzyskanie poparcia społecznego dla realizacji tego dążenia.Partie pośredniczą między władzą państwową a obywatelami.Różnią się zarówno programami, jak istopniem zorganizowania, a także tym, że wyrażają wartości i interesy innych odłamów społeczeństwa.Takjak i wszystkie inne organizacje formalne są zagrożone patologiami, zwłaszcza przemieszczeniem celów"(zob. Patologie" organizacji formalnych, s.212).Ograniczeniem rozrostu patologii jest regularniepowtarzany test wyborczy.Partia, która nie potrafi przekonać wyborców, że reprezentuje ich interesy irealizuje uznawane przez nich wartości, przegrywa wybory.Podstawowym zadaniem partii jest nominowanie kandydatów do ciał przedstawicielskich, które sprawująwładzę ustawodawczą.W poszczególnych państwach wybory członków tych ciał odbywają się wedle roz-maitych ordynacji wyborczych
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
