[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Wewnętrzną niezgodę i panującą w kraju anarchię zapewnewykorzystają państwa sąsiednie.Polakom grozi takie samo niebezpieczeństwo, jak tym małym wilczkom, kłócącym się między sobą, który z nich piękniejszy.Jeśli będziecie tak w kupie dysputować się głupie, Wiecie kto nie zbłądzi.Oto strzelec was pozwieA kuśnierz osądzi.Także komedia doby oświecenia starała się kształtować postawy patriotyczne i obywatelskie.Podjął taką próbę Julian Ursyn Niemcewicz w "Powrocie posła".Kontrastując obóz patriotyczny reprezentowany przez rodzinę Podkomorzych z obozem konserwatywnym, którego przedstawicielem był przede wszystkim starosta Gadulski i modny kawaler Szarmancki.Podkomorzy to prawy obywatel, szczery patriota, który dobro ojczyzny ma na względzie.W podobnym duchu wychował swych synów, z posłem Walerym na czele.Natomiast starosta Gadulski to człowiek zacofany, myślący tylko o gromadzeniu i pomnażaniu majątku, podczas gdy kawaler Szarmancki bezmyślnie trwoni ojcowską schedę.Obaj jednak pozbawieni są uczuć patriotycznych, losy ojczyzny są im zupełnie obojętne.Tak więc literatura oświeceniowa była szkołą życia dla ówczesnych Polaków, gdyż krytykowała negatywne przejawy życia społecznego i ukazywała pozytywne wzory.Niektóre wartości tej literatury są uniwersalne, ponadczasowe, ponieważ uczy ona umiłowania ojczystego kraju, obywatelskiej troski o kraj rodzinny, szlachetności, uczciwości, godności, mądrości i wielu innych cnót, piętnując jednocześnie ludzką głupotę, pychę, ciemnotę, zarozumialstwo, chciwość, przebiegłość, bezmyślne naśladowanie cudzoziemskich wzorów, pijaństwo, obłudę i wiele innych wad, przypisanych rodzajowi ludzkiemu.Od wielu lat przewidywana przez patriotów katastrofa dziejowa w końcu nadeszła.Przedstawił ją Franciszek Karpiński w słowach pełnych rozpaczy i patriotycznego bólu:Ojczyzno moja, na końcuś upadta! Zamożna kiedyś i w sławę, i w silę! Ta, co ad morza aż do morza władała.Kawałka ziemi nie ma na mogiłęW takiej właśnie sytuacji politycznej rozwijała się polska literatura romantyczna.Jej tematyka była całkowicie zdeterminowana sytuacją zniewolonego narodu.Toteż polski bohater romantyczny to nie tylko człowiek czułego serca, ale przede wszystkim patriota, bojownik o wolność ojczyzny.Tę galerię polskich bohaterów romantycznych, wyznających zasadę "ja i ojczyzna to jedno" otwiera tytułowa bohaterka poematu Adama Mickiewicza Grażyna, która nie mogąc znieść myśli o zdradzie swego męża Litawora paktującego z Krzyżakami, przywdziewa jego zbroję i staje na czele wojska, aby zaatakować znienawidzonego wroga.Dopiero po bohaterskiej śmierci żony Litawor pojmuje ohydę własnego postępowania.Rzuca się w wir walki, aby pomścić ukochaną.Natomiast drogą podstępu i zdrady zmuszony jest kroczyć inny Mickiewiczowski bohater - Konrad Wallenrod.Żyjąc wiele lat wśród Krzyżaków wie, że Litwini nie mogą pokonać ich w otwartej walce.Tak więc zdeterminowany sytuacją działa podstępnie i zdradliwie, morduje nawet prawdziwego Konrada Wallenroda.Nie potępiamy go jednak, ponieważ bohaterowi przyświeca cel najszlachetniejszy - ratowanie Ojczyzny.Przeciwnie stał się on wzorem osobowym dla uczestników powstań narodowych i wielu pokoleń spiskowców, może stanowić wzór osobowy także i dla nas.Wzorem prawdziwego patrioty jest także bohater I)I części "Dziadów" Konrad.Tak jak mityczny Prometeusz jest gotów poświęcić się i cierpieć, a także zginąć za swój naród:Ja kocham taty naród (.) Chcę go dźwignąć, uszczęśliwić; Chcę nim taty świat zadziwićNarodowi pogrążonemu w niewoli, prześladowanemu przez zaborcę, narodowi, którego najszlachetniejsi synowie po upadku powstania listopadowego przemierzali syberyjskie szlaki i ginęli w syberyjskich lasach i kopalniach przynosił jednak Mickiewicz słowa pełne nadziei i otuchy.Oto w widzeniu księdza Piotra z syberyjskiego transportu ucieka "Jedno dziecię", z którego wyrośnie przyszły wskrzesiciel narodu:Z matki obcej, krew jego dawne bohatery, A imię jego czterdzieści i cztery.Także Jacek Soplica, bohater "Pana Tadeusza" pozostanie na zawsze w świadomości Polaków prawdziwym patriotą, który podobnie jak Konrad Wallenrod wszystko poświęci ojczyźnie.Służba ojczyźnie i w tym wypadku uświęca wszystko.Dlatego przebaczamy Jackowi wszystkiegrzechy jego młodości, ponieważ odkupił je ofiarną służbą dla kraju
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
