[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.zapłata) a odpowiednimi działaniami gospodarczymi.Normy ekonomiczne decydują o funkcjonowaniu szeregu instytucji gospodarczych.Polega to w ogólności na tym, \e jedniludzie wytyczają kierunki działalności gospodarczej, inni kierują ich realizacją, a jeszcze inni podporządkowują się tymdecyzjom i wykonują określone prace związane z ich realizacją, za co otrzymują określoną zapłatę.Wśród tych instytucji warto dla przykładu wymienić instytucje handlowe, których funkcjonowanie polega na tym, \e jedniludzie sprzedają towary, inni je kupują, jedni płacą, a drudzy inkasują pieniądze.W wypadku osłabienia w społeczeństwie norm związanych z funkcjonowaniem instytucji gospodarczych mo\e zaistniećsytuacja, \e mimo otrzymania odpowiedniej zapłaty ludzie nie będą chcieli wykonywać odpowiedniej pracy - albo te\ wwypadku osłabienia norm związanych z funkcjonowaniem instytucji handlowych, mimo posiadania pieniędzy orazprodukowania odpowiednich towarów, członkowie społeczeństwa nie będą mogli nabywać odpowiednich potrzebnych improduktów, które równocześnie zalegać będą magazyny.Wśród instytucji związanych z funkcjonowaniem norm ekonomicznych szczególne znaczenie ma instytucja własności.Polega ona ogólnie rzecz biorąc na tym, \e określeni ludzie - właściciele - mogą w zasadzie robić z posiadaną rzeczą, cochcą, i \ądać od otoczenia, by nie wtrącało się do ich własności, podczas gdy inni ludzie - nie będący właścicielami - sązobowiązani do znoszenia takiej sytuacji i nie mogą pozwolić sobie na wtrącanie się do spraw cudzej własności.Oczywiście wpraktyce społeczeństwo nakłada na dysponowanie własnością ró\ne ograniczenia, co jednak nie zmienia ogólnej zasady.Dla procesów sterowniczych w społeczeństwie istotne znaczenie ma własność dóbr u\ytkowo -konsumpcyjnych orazwłasność środków produkcji.Je\eli chodzi o instytucję własności dóbr u\ytkowo-konsumpcyjnych, to dysponowanie nimi przez właściciela ma na celuprzede wszystkim zapewnienie środków utrzymania dla niego i dla jego rodziny w miarę rozwoju społecznego równie\zapewnienie im dobrobytu.Zatem instytucja własności dóbr u\ytkowo-konsumpcyjnych oparta jest na normachekonomicznych.Funkcjonowanie instytucji własności środków produkcji jest bardziej zło\one; łączy się z nią bowiem ściślemo\liwość decydowania o celach pracy ludzi, którzy u\ywają tych środków w procesie produkcji; a zatem instytucja własnościśrodków produkcji jest faktycznie związana z instytucją władzy.Dlatego normy społeczne, na których opiera się instytucjawłasności środków produkcji, zaliczać będziemy równocześnie do norm konstytutywnych i norm ekonomicznych.Z zagadnieniem tym łączy się równie\ problem - w czyim interesie funkcjonuje gospodarka i w ogóle całe społeczeństwojako układ zorganizowany.Społeczeństwa klasowe funkcjonują jako układy zorganizowane w interesie klas panujących, którespełniają funkcje organizatora.Określony ustrój społeczno-gospodarczy (czyli określona struktura społeczeństwa) funkcjonuje prawidłowo, pókiprzyczynia się do utrzymania równowagi funkcjonalnej społeczeństwa.Natomiast w momencie gdy zaczyna on zaburzaćrównowagę funkcjonalną społeczeństwa, powstają warunki do zmiany ustroju albo, inaczej mówiąc, do zmiany strukturyspołeczeństwa jako układu zorganizowanego.Widzimy więc, \e między normami ekonomicznymi i normami konstytutywnymizachodzi stosunek sprzę\enia zwrotnego.Sprzę\enia między rozwojem norm ekonomicznych i rozwojem norm konstytutywnych są bardzo ró\norodne.Np.szerszyrozwój norm etycznych staje się mo\liwy dopiero wówczas, gdy zostaną zaspokojone pewne podstawowe potrzebyczłowieka.W społeczeństwie, które cierpi nędzę i głoduje, trudno mówić o rozwoju etycznym, prawy wy\ywienia i15A.A.Moles, Soclodynamque de la culture, Paris, La Haye 1067. zaspokojenia najbardziej elementarnych potrzeb biologicznych zaprzątają tam całą uwagę społeczeństwa.16 Dopiero powy\ejpewnego poziomu zaspokojenia podstawowych potrzeb człowieka pojawia się nadwy\ka zarówno produktów materialnych,jak i energii społecznej, która mo\e być zu\ytkowana na ró\ne cele; i w tym momencie zaczynają się nowe problemy etyczne- w jaki sposób nale\y tę nadwy\kę zu\ytkować.Im bardziej rozwinięte jest społeczeństwo, tym bardziej problemy etycznezaczynają wysuwać się na czoło zagadnień społecznych.Mo\emy więc powiedzieć, \e rozwój gospodarki i związany z nim rozwój norm ekonomicznych stwarza bazęenergomaterialną dla rozwoju norm konstytutywnych.Aatwo mo\na te\ wykazać związki norm ekonomicznych z innymi rodzajami norm społecznych, Jak wiemy, wszelkiejdziałalności ludzkiej potrzebna jest pewna baza energomaterialną i działalność ta jest tym bardziej skuteczna, im lepszą baząmaterialną dysponuje.Zatem rozwój gospodarczy i związany z nim rozwój norm ekonomicznych stwarza bazę do rozwojuwszelkich rodzajów norm społecznych.Postęp gospodarczy stwarza zapotrzebowanie na badania naukowe, przyspieszając dzięki temu rozwój normpoznawczych.Poza tym wytwarzanie nowych narzędzi pracy dla naukowców, które staje się mo\liwe w miarę rozwojugospodarki, sprzyja doskonaleniu metod naukowych i rozszerzaniu zakresu badań naukowych.Dzięki rozwojowi gospodarki isprzę\onemu z nim rozwojowi norm ekonomicznych staje się mo\liwe wytwarzanie nowych środków masowego przekazuinformacji, co z kolei przyczynia się do upowszechnienia informacji i wiedzy oraz równocześnie zwiększaprawdopodobieństwo zdobywania nowych informacji o określonej wartości społecznej.Analogicznie te\ rozwój ekonomicznysprzyja wytwarzaniu nowych narzędzi pracy artystów, przyczyniając się w ten sposób do rozwoju norm estetycznych, arównocześnie stwarzając mo\liwości masowej reprodukcji dzieł sztuki wpływa w sposób decydujący na ichrozpowszechnianie.Wreszcie rozwój ekonomiczny umo\liwia tworzenie nowej techniki słu\ącej do celów leczniczych, apoprzez doskonalenie metod masowej i produkcji upowszechnia je.Podnoszenie zaś ogólnego dobrobytu materialnegoludności umo\liwia poprawę warunków higienicznych i podnoszenie stanu zdrowotności.A zatem rozwój ekonomicznywpływa równie\ na rozwój norm witalnych
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
