1505 1864, HistoriaPolski 1505 1764 1

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.lRozkwit kulturalnyllKultura polska między Wschodem a ZachodemlŚwietność „złotego wieku” przejawia się najdobitniej nie tyle w rozwoju gospodarczym, jaki przezywała Polska w XVI w., czy w znaczeniu politycznym, które zyskała sobie w Europie, ile w rozkwicie kulturalnym.Polska stała się jednym z czołowych ośrodków kultury Odrodzenia.Odrodzenie przeżywała Polska jako aktywny członek wielkiej wspólnoty społeczności europejskiej: nie tylko przyswajając sobie zdobycze innych, ale i wzbogacając je własnymi osiągnięciami oraz zabarwiając je rodzimym kolorytem.Podobnie jak inne narody, najwięcej czerpała Polska z Odrodzenia włoskiego.Wielu Polaków jeździło do Włoch - tam kierował się główny nurt podróży zagranicznych, na włoskie uniwersytety zapisywała się licznie młodzież polska - i to nie tylko w celu zdobycia, wiedzy, ale i w celu zaznajomienia się z całym tamtejszym życiem.Także nad Wisłę przybywało wielu artystów i myślicieli włoskich, współdziałając z Polakami nad uformowaniem nowych poglądów (co szczególny wyraz znalazło w arianizmie) i nadawaniem nowych kształtów dziełom sztuki.Pisarze szukali źródeł natchnienia we włoskiej literaturze, mężowie stanu znajdowali wzorce w ówczesnych republikach włoskich, zwłaszcza w Rzeczypospolitej Weneckiej.Zresztą i ustrój Polski budził żywe zainteresowanie we Włoszech, a książęta włoscy wysuwali swe kandydatury do tronu Rzeczypospolitej.Stosunki z Włochami, choć i poprzednio żywe, nie były nigdy dotąd tak masowe.Mimo odległości między obu krajami, odmienności ludzi i obyczajów, nawiązała się właśnie wtedy mocna nić, która miała odtąd łączyć oba narody.Przez dwór królewski, zwłaszcza obu ostatnich Jagiellonów, przez dwory magnatów i szlachty czy patrycjuszy rozpowszechniała się moda naśladowania Włochów we wszystkich dziedzinach życia.Ten wpływ włoski, który utrzymywał się i w XVII w., miał swe dodatnie i ujemne strony, na które skarżyli się i współcześni.Z pozytywnych najważniejsze było porzucenie pośredników, którzy dotąd często oddzielali Polskę od świata zachodniego, i zdobycie umiejętności czerpania doświadczeń bezpośrednio ze źródeł zasilających rozwój kultury europejskiej.W tych warunkach zmniejszyła się rola Niemiec i Czech, niegdyś przemożna.Mniej więcej w połowie XVI w.kończy się wpływ literatury czeskiej na polską, która dotąd była bardzo zależna od czeskiej.Odkąd Czechy znalazły się pod panowaniem habsburskim, związki kulturalne z nimi osłabły, by w toku wojny trzydziestoletniej, tak katastrofalnej dla tego kraju, ulec całkowitemu niemal przecięciu.Kontakty z Niemcami, z ich silnymi ośrodkami humanistycznymi i reformacyjnymi, nie ustają, tracą jednak swą poprzednią intensywność.Coraz mniej Polaków wyjeżdża na studia do Niemiec, podobnie też coraz mniej Niemców studiuje na Akademii Krakowskiej.Kończy się poważniejsza migracja niemiecka do Polski.Pod tym względem wiek XVI stanowił prawdziwy przełom.Pod koniec tego wieku przemiany kulturalne, jakie przeżywała Polska, skierują ku niej znów oczy Niemców, ale będą to przybysze zaciekawieni rozwojem polskiego arianizmu czy też wielbiciele literatury polskiej, która] stała się w XVII w.jednym ze źródeł natchnienia dla niemieckich poetów) zwłaszcza ze Śląska.A gdy w toku wojny trzydziestoletniej przybysze i z Niemiec znów pojawili się w Rzeczypospolitej, ściągały ich tolerancja, dobrobyt i spokój, które niejednemu zapewniły możliwość twórczej pracy.Pozostawała Polska wszakże stale jednym z europejskich łączników między Zachodem a Wschodem.Związana z tym działalność kulturalna zarówno w XVI, jak i XVII w.jest znana niestety dość jednostronnie.Dawniej historycy rozpatrywali ją głównie z punktu widzenia tzw.„misji j cywilizacyjnej” Polski na Wschodzie, która miała polegać na przekazywaniu zdobyczy kultury zachodnioeuropejskiej bądź to ludności, która znalazła się w granicach Rzeczypospolitej, bądź jej sąsiadom wschodnim.Nie negując historycznej roli, jaką pod tym względem spełniła Polska zwłaszcza w XVI i XVII w., trudno byłoby akceptować interpretację tego rodzaju procesu jako jednokierunkowego.O tym, że tak nie było, świadczy choćby rozwój sztuki polskiej okresu Odrodzenia i szczególnie Baroku, kiedy dokonuje się na ziemiach Rzeczypospolitej swoiste stopienie elementów sztuki Zachodu i Wschodu.Wiele mówi także fakt, że dzieła polskich geografów czy historyków były jednym z najważniejszych dla Europy Zachodniej źródeł wiedzy o europejskim Wschodzie.Dotychczasowe badania nie wyjaśniają jednak w sposób pozwalający na uogólnienia ani roli ludności z ziem wschodnich Rzeczypospolitej w tworzeniu wspólnej dla całego państwa kultury doby Odrodzenia czy Baroku, ani -oddziaływania na Polskę kultury jej wschodnich sąsiadów [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Formularz