[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.-awy: białawy 27, 33, 160, chropawy 147, niebieskawy 112, 152, rdzawy 153, 163, rudawy 76, sinawy 199, starszawy 66, szarawy 125, zielonkawy 167, złotawy 173, żółtawy 124, 198.Sufiks -awy jest bardzo produktywny w funkcji tworzenia derywatów oznaczających osłabienie cechy.-alny: dosłyszalny 186, 227, dostrzegalny 213, monumentalny 110.Większość przymiotników z tym przyrostkiem wchodzi w użycie dopiero w XIX i XX w., nie zna ich słownik nie tylko Knapskiego, ale także i Lindego.-´y: bluźnierczy 100, bratobójczy 104, dziewiczy 133, 178, leczniczy 108, 109, łupieżczy 104, potępieńczy 52, powstańczy 64, przyrodniczy 163, świętokradczy 128, 209, tajemniczy 157, wilczy 149, 151, zajęczy 123.Sufiks -´y występuje w przymiotnikach pochodnych od rzeczowników na -ca, lub -ec nazywających działacza.Powstają także nowe wyrazy, których nie można wywieść z nazw działacza, lecz z wyrazów podstawowych zawierających formant -nik lub -nic(a).-yny: matczyny 231, służy do tworzenia przymiotników dzierżawczych.Przymiotniki te we współczesnej polszczyźnie stanowią raczej kategorię ustępującą, zastępowane są przez dopełniacz.W zakresie słowotwórstwa przymiotników należy zwrócić uwagę na formację utworzoną za pomocą sufiksu -uszczy.Jest on bardzo produktywny w polszczyźnie kresowej.W analizowanej powieści występuje w celu nadania kolorytu lokalnego.Ponadto należy zwrócić uwagę na dość znaczną produktywność formantów -owaty, -owy, -ski.Oprócz przymiotnika z przyrostkiem -uszczy wszystkie formacje zostały użyte zgodnie z normą ogólnopolską.Wynotowane zostały zarówno z narracji, jak i dialogów bohaterów wszystkich warstw społecznych.PRZYSŁÓWEKSłowotwórstwo przysłówków w języku analizowanej powieści nie odbiega specjalnie od normy ogólnopolskiej.Oto przegląd najczęściej pojawiających się przyrostków:-ej: bardziej 53, 143,(częste) bliżej 87, 137, 200, 201, 243, dalej 79,(częste), dawniej 67, 223, 249, dłużej 52, 65, 110, 204, głębiej 79, gorzej 85, 50, 233, lepiej 87, 95 (częste), lżej 141, 144, łatwiej 57, 183, 209, 225, mniej 130, 160, 168, 257, mocniej 190, niżej 112, 204, pewniej 171, prędzej 158 x 2, roztropniej 79, rzadziej 61 x 2, 110, silniej 224, skuteczniej 57, szerzej 149, śmielej 50, 68, śmieszniej 117, trudniej 153, wcześniej 202, 248, więcej 95 (częste), wygodniej 204, wyżej 49, 153, 159, zdrowiej 106.-e: boleśnie 59, 206, cierpliwie 98, 147, dosłyszalnie 43, dostatecznie 92, 97, 155, dziecinnie 123, figlarnie 129, gniewnie 52, 129, 170, 192, gorliwie 109, gwiaździście 234, haniebnie 180, ledwie 112, łagodnie 36, 41, 127, 253, miłośnie 125, modlitewnie 208, nadzwyczajnie 58, nędznie 254, obrzydliwie 146, 151, 173, ociężale 181, ostatecznie 255, pieszczotliwie 43, płaczliwie 114, 196, 228, pobłażliwie 107, pogardliwie 163, pośpiesznie 56, 236, 250, powszechnie 45, prostopadle 87, 151, 161, przyjaźnie 14, publicznie 100, rozkosznie 65, równomiernie 90, rzewnie 117, sennie 44, 89, 242, sprawiedliwie 14, 206, szczelnie 7, śmiesznie 117, 246, ukośnie 87, 156, 159, 181, wiernie 101, zazdrośnie 6, zręcznie 260, żarliwie 197, żartobliwie 128.-o: anielsko 106, bladawo 114, blisko 51 (częste), boso 106, brązowo 192, ciężko 22, 89, 174, 228, czerwono 159, dawno 92, 181, 182 x 2, 211, desperacko 153, długo 23, 42, 44, 48, 105, 108, 200, 205, fioletowo 124, gęsto 119, 121, 153, goło 150, gładko 17, głęboko 177, 185, 192, 260, głupio 118, 219, jasno 48, 165, kielichowato 116, krótko 47, 50, kurczowo 107, 201, kuso 59, lśniąco 161, musowo 127, niebiesko 124, 258, niedźwiedziowato 40, nijako 87 x 2, ostro 112, 180, prędko 22, 82, 177, przykro 143, 209, 257, raźno 141, rześko 151, słabo 108, słodko 31, 42, stopniowo 115, 177, 229, stromo 113, sucho 27, 155, surowo 41, 232, sztywno 91, 99, tajemniczo 22, 42, wesoło 81 x 2, wrogo 129, zachęcająco 108, zimno 70.Jak wynika z przytoczonego materiału, wszystkie formacje są właściwe polskiemu językowi ogólnemu.Brak tu przykładów charakterystycznych dla polszczyzny wileńskiej.W przytoczonym materiale wyodrębnić należy przysłówki, w których występuje odmienne użycie przyrostka -o zamiast -e:smaczno: znów tak smaczno zrobiłeś, obżarłem się i spać nie mogę 63; (cytat pochodzący z wypowiedzi Litwina Bitowta);straszno: W nocy chodzić tutaj jest straszno 11, Jakoś straszno 113, Bo Barbarka piękna, że aż straszno 148; (cytaty pochodzące z narracji odautorskiej, mowy pozornie zależnej oraz wypowiedzi jednej z przedstawicielek średniej szlachty - Heleny Juchniewicz).Słownik języka polskiego M.Szymczaka i Słownik poprawnej polszczyzny W.Doroszewskiego notują formę straszno jako przestarzałą.Według E.Koniusz wahania w typie formacji odprzymiotnikowych na -o i -e należą do charakterystycznych cech polszczyzny kresowej.Wszyscy niemal badacze języka pisarzy kresów wschodnich (np.: Trypućko, Zaleski, Hrabec, Doroszewski, Boleski, Kurzowa) informują o innym niż w języku ogólnym stabilizowaniu się w przysłówkach tych formantów, a więc częstym występowaniu -o zamiast ogólnopolskiego -e
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
