[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Tial ke sian viziton li faris al la junulino dum la posttagmezo; tial ke la akcidento de la pontego okazis dum la vespero, ekzistis inter tiuj du fari¸oj neniu ebla rilato: kaj li sin enfermis en sova¸an silenti¸on, çar konfeso ne povis liveri la alibi’on, kiun li bezonis.Pro tio, ne nur li ne riproçis Re¸inon pro ÿia sintenado kaj ÿia muteco, sed kontraûe li ÿin gratulis funde de sia koro pro ßia diskreteco: en tiu epoko, konfeso devenanta de ÿi estus ÿajninta al li vera perfido.Certe pli poste, kiam li povis sin kvietigi, kiam la trankvileco, kiun li ¸uis çe sinjoro Morno, ebligis, ke li pripensu, li komprenis, ke li eraris, kaj ke tia konfeso estus havinta kontraûe çefan gravecon, ebligante iom malsimplan kaj iom subtilan 587ÇU LI?eLIBROkalkulon, kiu laû ia grado povis egalvalori pruvitan alibi’on.Tamen li ne povis kulpigi la junulinon, ke ÿi ne pensis al tiu kalkulo, dum li mem, kiu estis la precipa interesito, ne suspektis ¸ian gravecon.Sed kontraûe li devis sin danki, tial ke, antaû kiam ÿi malaperos, ÿi skribis en letero la detalitan historion de plenumitaj fari¸oj; çar estis la malkovro de tiu dokumento tio, kio ÿin reveni¸is.Tamen li mallaûte al si konfesis, ke li ludas dan-¸eroplenan ludon; se li povas prezenti kiel pruvon de sia senkulpeco nur tiujn iom abstraktajn konsiderojn, tial ke la rezultato dependos de la maniero, per kiu la ju¸isto bonvolos ilin interpreti, li sentis, ke nenio estas pli necerta ol lia malkondamno.Jen estas, kial li ÿanceli¸is dum ses monatoj.Reale li ÿuldis sian delinitivan liberi-¸on nur al la çeesto de sia frato, kiu, rakontante sian draman intervidi¸on kun Sedilo, metis la aferon sur ¸ian veran lokon.Sed al kiu li ÿuldis tiun çeeston de Petro? Al Re¸ino.Çu ne estas ÿi tiu, kiu eksciante, ke trovi¸as en Svisujo la viro, kiun ÿi kredis esti ÿia amato, alkuris por lin savi? Se ÿi ne estus sin intermetinta, Fradeko estus mortinta en la Rhona glaciejo: kaj la mistero, kiu envolvis la kondamnon de Fernando, neniam estus klarigita.Do se la ju¸o, kiu lin frapis, estis momente haltigita, li tion ÿuldis al la letero de Re¸ino; se Petro retrovita lin definitive malkondamnigis, li tion ankaû ÿuldis al la in-588ÇU LI?eLIBROtermeto de Re¸ino: reale al Re¸ino, kaj al Re¸ino sola li ÿuldis sian rehonorigon.Tiam li petis de Klozelo, ke li bonvolu doni al li tiun grandampleksan leteron, kiu, dank’al la nova fakto, kiun¸i konigis, estis la kaûzo de lia reveno mezen de liaj familianoj.La tralegado de tiu dokumento estis por li vera malkaÿo, kaj îetis novan lumon sur fari¸ojn, kiuj restis¸is nun mallumaj, kaj por kies klarigo li sciis trovi nur erarajn interpretojn.Do tiu letero farita per îurnalaj literoj, tiu letero, kiun li kredis ruzo de Eduardo, estis vere verko de Re¸ino.¯is nun li opiniis, ke solaj la timo al skandalo kaj la zorgo pri ÿia bonfamo fermis la buÿon de la junulino; kaj subite li ekvidas, ke la roloj estas inter-ÿan¸indaj.Ne nur lia infaneca amikino ne timis skandalon, ne nur ÿi metis antaû la piedojn de la amata viro sian hontemon, sian honoron kaj sian bonfamon, sed plie si alti¸is la memoferon ¸is heroeco de mensogo, kaj al li liveris tiun alibi’o, kiu mankis, proponante certigi, ke en la preciza minuto, en kiu okazis la katastrofo sur la Meudon’a pontego, ÿia amato trovi¸as inter ÿiaj brakoj.Esti li tiu, kiu ne komprenis, tial ke li ne sciis sin altigi ¸is tia alteco de sentemo; tial ke li ne kredis, ke tia sindono estas ebla.Lin pereigis ne la silenti¸o de Re¸ino, sed la lia; çar li estu respondinta: jes; kaj tiu simpla vorto sufi-çis, por ke li estu savita.Certe por fari tiel heroan mensogon, ÿi metis kondiçon.Sed çu oni povis postuli, ke ÿi 589ÇU LI?eLIBROelparolu falsan îuron, nur por fari la feliçecon de sia konkurantino? Nun Herbeno komprenis, kiel grandega fari¸is la malespero, kiu ekkaptis la junulinon, kiam ÿi kredis, ke la amegita viro ÿin tiel forte malestimas, ke li preferas al ÿia amo la punlaborejon kaj eble la eÿafodon.Tiam subite, sen transiro, ÿia amo ÿan¸i¸is en malamon; sed tia malamo estis ankaû amo.Kaj ju pli la junulo an-taûeniris en sia legado, des pli la sova¸a grandeco de tiu pasio, kiu tiel malmulte akordi¸is kun la universala malkura¸eco de nia epoko, lin instigis al miro kaj al admiro.La artisto kaj la literaturisto, kiuj lo¸is en li, ne povis ne sin senti impresitaj, legante tiujn pa¸ojn, çe kiuj kanti¸is, en frazoj, kies lirismo montri¸is des pli intensa, ke¸i estis ju pli nekonscia, la dia poemo de l’amo absoluta: kaj iom post iom Re¸ino grandi¸is ¸is la gigantaj kaj tragediaj proporcioj de heroino en antikvaj epokoj.An-taû tiu neinterrompita ama kriado, li ne povis ne senti sin flatita, pensante, ke li estis la objekto de tiu flami-¸anta korsento.Eble li samtempe estis ¸ia viktimo; sed en tiu afero, same kiel en la aliaj, la vera kulpigoto estis Fatalo.Tiam li nevole murmuris mallaûte:—Kompatinda Re¸ino, kiel pasie ÿi min amis! Mi ne scias, çu ÿi estis krima; sed se ÿi faris kulpojn, oni devas konfesi, ke la malfeliçulino ilin kruele elpagis
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
