[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Samolot to irański F-14, który lotem atakującym kieruje sięprosto na statek, nie odpowiedziawszy na ostrzeżenia radiowe.Uznając, że nie może czekaćdłużej, kapitan przekręcą klucz odpalający, co powoduje wystrzelenie dwóch rakiet statek-samolot.Kilka sekund pózniej maszyna zostaje zniszczona w powietrzu.Ku przerażeniuRogersa i całego świata Iran wkrótce oświadcza, że nie był to myśliwiec F-14, ale cywilnysamolot rejsowy Iran Air, lot 655, z 290 niewinnymi pasażerami na pokładzie.Nikt nie ocalał.Jak mogło dojść do tej tragicznej pomyłki? Komisja śledcza Marynarki rozpatrywałamożliwość, że zawiodło nowe, oparte na najnowocześniejszej technologii wyposażenieradarowe Vincennesa", które błędnie zidentyfikowało samolot jako F-14.Prowadzącydochodzenie stwierdzili jednak, że sprzęt radarowy działał bez zarzutu.Taśmy z zapisamisygnałów radaru pokazywały wyraznie, że samolot wznosił się, a nie zniżał w kierunku Vincennesa", że nie był to F-14 i że znajdował się w korytarzu lotów cywilnych.Z jakichśprzyczyn operatorzy radaru błędnie zidentyfikowali samolot wbrew wyraznym danym.Jakmogła popełnić tę tragiczną omyłkę wysoko wyszkolona, wdrażana do działań w warunkachbojowych obsługa radaru? Oto przedmiot tego rozdziału.poznanie społeczne: sposób, w jaki ludzie myślą o sobie samych i o świecie społecznym; adokładniej, jak selekcjonują, interpretują, zapamiętują i wykorzystują informację społeczną wwydawaniu sądów i w podejmowaniu decyzjiPodejmujemy decyzje każdego dnia.Niektóre nie mają wielkiego znaczenia, jak na przykład,czy południowy posiłek zjeść w pobliskiej smażalni, czy też w barze na rogu.Inne są bardzoważne, na przykład decyzja, gdzie studiować; zostać psychologiem czy prawnikiem; poślubićBilly'ego czy Jima.W niniejszym rozdziale zajmujemy się tym, jak podejmujemy tegorodzaju decyzje.Ujmując rzecz bardziej formalnie, jego przedmiotem jest poznaniespołeczne: analiza tego, w jaki sposób ludzie selekcjonują, interpretują i wykorzystująinformację do formułowania sądów i podejmowania decyzji dotyczących świata społecznego.Przekonamy się, że ludzkie istoty często podejmują decyzje znakomicie, w sposób bardziejwyrafinowany niż najpotężniejsze komputery.Zobaczymy też, że w pewnych okolicznościachjesteśmy narażeni na popełnianie brzemiennych w skutki pomyłek we wnioskowaniu, takich jak uznanie przez operatorów radaru, że rozbłysk na ekranie ich urządzenia to myśliwiec F-14.Obsługa radaru miała do czynienia z wielką ilością informacji i musiała w bardzo krótkimczasie podjąć dramatyczną decyzję.Na szczęście, zwykle nie znajdujemy się pod takstraszliwą presją, gdy dokonujemy naszych codziennych wyborów.Są jednak pewne analogiępomiędzy tym, jak operatorzy radaru interpretują sygnały pojawiające się na ich ekranach, acodziennym podejmowaniem decyzji.W obydwu wypadkach ludzie muszą dokonywaćprzeglądu wielkiej ilości informacji i rozstrzygać, co jest ważne, a co może być zignorowane.Pomyśl, jak wiele danych przetwarzasz za każdym razem, kiedy rozmawiasz z inną osobąalbo gdy wkraczasz w jakiekolwiek otoczenie społeczne czy jest to prywatka, czy dworzeckolejowy.W tym, co się dzieje, zawarte są dosłownie tysiące bitów informacji.Czy jesteśzdolny wszystkie zarejestrować, przemyśleć, zareagować na nie? Gdybyś, rozmawiając zinnymi, za każdym razem musiał zauważać w najdrobniejszych szczegółach każdewypowiadane przez nich słowo (i rozważać każde, które nie zostało użyte), każdy niuans tonuich głosu, wyrazu twarzy i gestykulacji, każdy aspekt ich wyglądu fizycznego, każdąwłaściwość otoczenia społecznego, w którym toczy się rozmowa, i wszystko, czegokiedykolwiek się dowiedziałeś o tych ludziach i o tym otoczeniu, to.byłbyś sparaliżowany.Spostrzeganie i myślenie pochłaniałoby cię do tego stopnia, że zabrakłoby już czasu i energiina jakąkolwiek reakcję.Najwyrazniej, my ludzie, wynalezliśmy sposób rozwiązania tej trudności.Są nim uproszczonemetody myślenia.Korzystając z nich, możemy zwracać uwagę tylko na część z zawrotnejilości informacji, ażeby odpowiedzieć na fundamentalne pytania: Co się tu dzieję, w jakisposób powinienem się zachować? Z olbrzymią liczbą danych, które do nas stale docierają,radzimy sobie, stosując metodę oszczędności poznawczej (Fiske, Taylor, 1991).Zwykleobieramy drogę najmniejszego oporu i poddajemy się prawu najmniejszego wysiłku,pobierając tylko tyle informacji, ile potrzeba, by zrobić to, co należy: podjąć decyzję, wybraćreakcję itd.To umysł kreuje świat wokół nas i nawet gdybyśmy stanęli tuż obok siebie na tej samej łące,moje oczy nigdy nie ujrzą tego, co widzą twoje. George Gissing The priyate papers of Henry Ryecroft, 1903oszczędność poznawcza: teza mówiąca, że ludzie uczą się stosować efektywne uproszczeniamyślowe i praktyczne reguły zdroworozsądkowe, które pomagają im zrozumieć rzeczywistośćspołeczną, ponieważ nie są zdolni przetwarzać całej oddziałującej na nich informacjispołecznejJak przekonamy się w trakcie lektury rozdziału, te uproszczenia myślowe są użyteczne.Zaufanie im wiąże się jednak z pewnym ryzykiem, ponieważ niekiedy okazują się po prostucałkowicie błędne.Kiedy wykorzystujemy tylko część informacji, a ignorujemy resztę,narażamy się na niebezpieczeństwo zlekceważenia tego, co może być naprawdę ważne.Naszemetody oszczędności poznawczej mogą sprawiać, że będziemy dokonywali nietrafnych ocenczy nawet będziemy w sposób zniekształcony spostrzegali i interpretowali rzeczywistośćspołeczną.Jeszcze bardziej komplikuje problem to, iż często nie zdajemy sobie sprawy ztego, że się mylimy.Tak więc, chociaż poznawcze teorie i uproszczone metody myślowe, októrych będziemy mówić, pomagają nam poruszać się w święcie społecznym z płynnością igracją tancerzy baletowych, prawdą jest również to, że z ich powodu niekiedy depczemy ponogach innym ludziom i sami się potykamy. Zwykli ludzie jako teoretycy codziennej rzeczywistości: schematy i ich oddziaływanieW nauce instytucjonalnej badacze formułują wiele teorii i hipotez dotyczących przedmiotuswoich zainteresowań czy będzie to zachowanie się cząstek elementarnych, czyzachowanie się świadków wypadku.Również każdy z nas w codziennym życiu posługuje sięteoriami, które dotyczą jego samego oraz społecznego świata wokół.Tę teorie interesująpsychologów społecznych, ponieważ wpływają one znacząco na sposób rozumienia iinterpretacji przez ludzi samych siebie, innych osób i wszystkich interakcji i sytuacjispołecznych
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
