Mann Tomasz Czarodziejska gora T.2

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Ten siedział milczący i srogi, z chudymi rękami na kolanach.I powiedział: Usiłowałem wprowadzić logikę do naszej rozmowy, a pan mi odpowiadawspaniałymi tyradami.%7łe Odrodzenie wydało na świat wszystko, co się nazywaliberalizmem, indywidualizmem, duchem humanistycznym i obywatelskim, o tymja też cośkolwiek wiedziałem, ale pański nacisk na etymologię nie rozczula mnie,bo wojujący , heroiczny okres pańskich ideałów dawno minął, ideały te są martwe,a w każdym razie gonią resztkami, a ci, co z nimi skończą, stoją już u progu.Pannazywa siebie, jeśli się nie mylę, rewolucjonistą.Ale jeśli pan myśli, że owocemprzyszłych rewolucji będzie wolność, to jest pan w błędzie.Hasło wolności w ciągupięciu wieków dopełniło się i przeżyło.Pedagogika, dziś jeszcze podająca siebie zacórę Oświecenia i w krytyce, wyzwoleniu i pielęgnowaniu jazni, w rozbiciu bez-względnie ustalonych form życia dopatrująca się środka wychowawczego takapedagogika może mieć chwilowe powodzenie, jakie przypada w udziale retoryce,ale dla znającego się na rzeczy reakcyjność jej nie ulega żadnej wątpliwości.Wszel-kie organizacje naprawdę wychowawcze od niepamiętnych czasów wiedziały, o cow pedagogice może jedynie chodzić: mianowicie o bezwzględny rozkaz, żelaznąkonieczność, o dyscyplinę, ofiarę, samozaparcie, o zadanie gwałtu indywidualności.Poza tym jest to niezrozumienie młodzieży, pochodzące z braku miłości do niej,jeśli ktoś przypuszcza, że znajduje ona rozkosz w wolności.Jej najgłębszą rozkosząjest posłuszeństwo.Joachim wyprostował się.Hans Castorp zaczerwienił się.Pan Settembriniw podnieceniu kręcił swój piękny wąs. Nie! ciągnął dalej Naphta. To nie wyzwolenie i rozwój jednostki stano-wią tajemnicę i nakaz naszych czasów.Tym, czego one potrzebują, czego pragną,tym, co stworzą, jest terror.Ostatnie słowo wymówił ciszej niż poprzednie i bez żadnego gestu: tylko szkłajego okularów zaświeciły na krótko.Wszyscy trzej słuchacze drgnęli, nawet Set-tembrini, który jednak prędko opanował się i uśmiechnął. A czy można by się dowiedzieć zapytał kto i co pan widzi, zamieni-- 56 -łem się cały w pytanie, a nawet nie wiem, jak mam pytać kto czy co ma byćnarzędziem tego niechętnie powtarzam to słowo tego terroru?Naphta siedział cichy, surowy, z błyskami w oczach.Rzekł: Jestem do usług.Nie mylę się chyba, przypuszczając, że zgodnie przyjmu-jemy jakiś idealny pierwotny stan ludzkości nie znającej państwa ni przymusu, stanbezpośredniego synostwa Bożego, bez panów i sług, bez prawa i kary, bez krzywd,bez związków cielesnych, bez różnic klasowych, pracy, własności, w którym nato-miast panowała równość, braterstwo, doskonałość moralna. Bardzo dobrze.Jestem tego samego zdania oświadczył Settembrini.Z wyjątkiem związków cielesnych, które oczywiście musiały mieć miejsce, bo czło-wiek jest najbardziej rozwiniętym kręgowcem i nie może inaczej niż inne stworze-nia. Jak pan chce.Stwierdzam naszą zasadniczą zgodę, jeśli chodzi o pierwotnyrajski stan ludzkości, nie znającej wymiaru sprawiedliwości i pozostającej w bezpo-średnim związku z Bogiem, stan utracony przez grzech pierworodny.Myślę, żejeszcze kawałek drogi możemy iść razem, bo pański obraz sprowadzamy do umowyspołecznej, która liczyła się z istnieniem grzechu i została zawarta dla obrony przedkrzywdą i w której widzimy zródło przemocy panujących. Benissimo! zawołał Settembrini. Umowa społeczna. toż to Oświe-cenie, toż to Rousseau.Nie myślałem. Przepraszam.Tu rozchodzą się nasze drogi.Z faktu, że wszelka władzai rządy pierwotne należały do ludu, który swe uprawnienia prawodawcze i całą swąwładzę przekazał państwu, księciu, z faktu tego pańska szkoła wywodzi rewolu-cyjne prawa ludu wobec królestwa.Natomiast my. My? myślał Castorp w napięciu. Któż to jest �my�? Muszę konieczniezapytać Settembriniego, kogo miał Naphta na myśli mówiąc �my�. My zaś mówił Naphta choć może nie jesteśmy usposobieni mniejrewolucyjnie od pana, wyprowadzaliśmy stąd zawsze przede wszystkim prymatKościoła przed świeckim państwem.Bo gdyby nawet państwo nie miało swej nie-boskiej natury wypisanej na czole, to wystarczyłoby wskazać na ten fakt histo-ryczny, że powstało z woli ludu, a nie, jak Kościół, z ustanowienia Bożego, bywykazać, że jest wytworem jeśli nie zła, to w każdym razie potrzeby i grzesznej nie-doskonałości. Państwo, mój panie. Wiem, co pan myśli o państwie narodowym: Nad wszystkim góruje miłość- 57 -ojczyzny i bezgraniczna żądza sławy.To Wergiliusz.Korygujecie go przez odro-binę liberalnego indywidualizmu, i oto jest demokracja; ale waszego zasadniczegostosunku do państwa nic to nie zmienia, że duszą jego jest pieniądz, to panu najwy-razniej nie przeszkadza.A może chce pan temu zaprzeczyć? Starożytność była kapi-talistyczna, bo pełna uwielbienia dla państwa.Zredniowiecze chrześcijańskie przej-rzało immanentny kapitalizm świeckiego państwa. Pieniądz będzie cesarzem to proroctwo z XI wieku.Czyż zaprzeczy pan, że to się dosłownie spełniło i że natej drodze opanowanie życia przez szatana zostało całkowicie osiągnięte? Drogi przyjacielu, pan ma głos.Z niecierpliwością czekam, aby poznać tegowielkiego Nieznajomego, który ma być narzędziem grozy. Ciekawość ryzykowna, jak na rzecznika klasy społecznej będącej narzędziemtej wolności, która zgubiła świat.Z pańskiej repliki mogę ostatecznie zrezygnować,bo polityczna ideologia mieszczaństwa jest mi znana.Celem jej jest demokratyczneimperium, upowszechnienie zasady narodowego państwa, celem jej jest państwopowszechne.A cesarz tego imperium? Znamy go.Pańska utopia jest szkaradna jednakże w tym punkcie znów się poniekąd spotykamy [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Formularz