Stanisław Wasylewski Sprawy ponure. Obrazy z kronik sšdowych wieku Owiecenia (1963r.)

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Wprawdzie Esterhazy dawał do zrozumienia, żepowszechnie uważa się go za "uciążliwego wagabundę", książę Marcin zaś był przekonany, żeeuropejskie dwory z nim się układają.Oszusta Dupee poczytywał za uwierzytelnionego przydworze jego w Kurimie agenta króla arcy chrześcijańskiego.W rzeczywistości był to kochanek jegożony, uwierzytelniony przy niej przez niego samego.Miał bandę, której stan wahał się od 20 do 100ludzi, a w Paryżu zwerbowano w połowie maja dla jego ,, armii" dziesięciu oficerów francuskich.Konfederaci piętnowali ks.Marcina solidarnie jako bandytę, on sądził się jednak być tylkoniewinną ofiarą ich zawiści i zaciekłości partyjnej.Stąd też62KSI%7ł ROZB�JNIKw swych ulotnych pismach-z wyżyny moralnej bohatera, okrutnie prześladowanego przez własnychbraci, dla dobra których poświęcił majątek i dobre imię-gromił swych prześladowców i biadał nadnieszczęśliwą Ojczyzną.Zwalczany bezwzględnie przez marszałków gabułtowskich, starał się zbliżyć do Pułaskich.W tymcelu pod koniec maja posłał im około 100 ludzi na wyprawę litewską; była to reszta, jaka mupozostała z oddziałów jego, rozbitych przez Bierzyńskiego w Tarnowie i Grabiu.A wszystko po to,aby takim samowolnym nadużyciem imienia Pułaskich zmylić opinię publiczną i w fałdach jejukryć własną upadłość.Tu trzeba jednak nadmienić, że książę Marcin z tym wszystkim czuł się,jeśli nie czymś większym, to przynajmniej drugim Kazimierzem Pułaskim.W początkach lipca wypracował też plan wielkiej kampanii.Na Węgrzech było mu już corazciaśniej, Esterhazy coraz mniej rozumiał jego położenie i konieczność bandyckich wypraw.Wobectego postanowił Lubomirski urządzić wielką wyprawę w głąb Rzpitej.W Rostoku zorganizowałkilkaset ludzi (w czym nie brakło dezerterów austriackich) i w połowie lipca ruszył na północ.Jak przed laty na zdobycie Częstochowy, tak obecnie szedł na zdobycie bogatego Lwowa.Stanąłpod nim 26 lipca 1769 roku.Sam pózniej opowiadał, że oblegał "twierdzę" lwowską, której załogęstanowiło 800 piechoty i 300 jazdy, z armią, złożoną z 600 konnicy i, 100 grenadierów; że odoblężenia odstąpił i cofnął się "w największym porządku", "jak tego powinność doświadczonegowodza wymagała", ponieważ opodal63SPRAWY PONUREstał 5-tysięczny korpus rosyjski.Spod Lwowa, rabując po drodze, ciągnął powoli pod Rzeszów.Podmiastem tym odniósł 13 sierpnia pierwsze i ostatnie w życiu swym zwycięstwo.Rozbił tu bowiemsłaby jakiś podjazd rosyjski."Czyż nie użyłem podstępu, jakiego uczy sztuka wojenna? Czyż zmiłości Boga i Ojczyzny nie zagrzewałem wszystkich własnym przykładem do mężnego boju?"Zwycięstwem tym jednak niedługo się cieszył, nie upłynął bowiem jeszcze tydzień, a już podRzemieniem znieśli doszczętnie "armię" jego Moskale; on sam zaledwie w 40 koni zdołał ujść zpola walki.Po tej klęsce zwrócił się pod Częstochowę, gdzie przed laty ujął go jako bandytę oddział wojskkoronnych.Tu 23 sierpnia dopadli go w lesie wielkontyńskim konfederaci pod dowództwemWysockiego.Książę Marcin utracił resztę swych ludzi, sam zaś z trudem wielkim zdołał sięwymknąć i przebierając się lasami w nocy, po rowach i zaroślach kryjąc się w dzień, uchodził kugranicy pruskiej.Tak się skończyła.,wielka kampania" księcia Marcina, a zarazem jego konfederacka działalność.Wmiędzyczasie bowiem rząd austriacki pozbawił Lubomirskiego dotychczasowej podstawywszelkich jego "militarnych" operacyj, jaką dla niego były Węgry, gdzie spokojnie organizowałcoraz to nowe "armie".18 lipca nadworna rada wojenna w Wiedniu wymówiła księciu Marcinowigościnność i zabroniła mu raz na zawsze przebywać w granicach monarchii rakuskiej.ChodziłoAustriakom nie tyle o bandytyzm księcia Marcina, ile o uprawiany przez niego na wielką skalęwerbunek c.k.poddanych i.austriackich żołnierzy,.64KSI%7ł ROZB�JNIKo ułatwianie i organizowanie dezercji.A gdy Esterhazy ostatnio zdobył był właśnie oczywistydowód praktyk "uciążliwego gościa", ponieważ zręcznie skłonił księcia Marcina do wydaniaczterech dezerterów, którzy znajdowali się w jego szeregach, przeto nadworna rada wojennauważała, że już ten jeden fakt jest dostateczną przyczyną, aby Lubomirskiemu zabronić dalszegoprzebywania na terytorium krajów habsburskich.Pod koniec lipca doręczono księżnej Lubomirskiejdekret, zakazujący jej mężowi dalszego pobytu w monarchii, równocześnie zaś rzeczy jego, jakiesię znajdowały w Kurimie, obłożono sekwestrem, celem pokrycia szkód, które książę Marcinwyrządził na Węgrzech i pretensyj, jakie zgłoszono.Wszystkie zabiegi Lubomirskiej, abynadworna rada wojenna dekret wydany cofnęła, były daremne.Wydalony z Austrii, ścigany jako zbrodniarz w Polsce, znalazł schronienie książę Marcin wKrawami na Zląsku pruskim.Tam rezydował aż do upadku konfederacji barskiej, rozwijając wmniemaniu własnym wybitną działalność patriotyczną.Wydawał duże sumy na agentów, którychrozsyłał do Paryża, Wiednia i Drezna, werbował "oficerów" obcych, organizował legion, wyciągałłakomą łapę po pieniądze saskie i francuskie, ale że już nie mógł "chodzić do Polski na rabunek",był nieszkodliwym aferzystą.W operacjach swych "dyplomatycznych" nie miał też szczęściazupełnie.Zgromadził koło siebie grupę awanturników, których zle płacił, ale szczodrze obdarowałstopniami oficerskimi.Cała ta banda pędziła próżniaczy żywot w Krawarni, wypracowując coraz tonowe projekty finansowania przedsiębiorstwa i coraz to inne poli-5 - Sprawy ponureSPRAWY PONUREtyczne systemy.Książę Marcin żywił ją i opłacał, a przewodziła jej księżna, femme d'esprit et assezjolie * [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Formularz