[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.W przypadku gdy w obiegu znajdujÄ… siÄ™ monety o wyższej i niższej wartoÅ›ci materiaÅ‚u pieniężnego, ale jednoczeÅ›nie posiadajÄ…ce równÄ… wartość nominalnÄ…, okreÅ›lonÄ… przez paÅ„stwo, opÅ‚aca siÄ™ monety z droższego materiaÅ‚u pieniężnego tezauryzować, przetapiać i sprzedawać jako towar lub wywozić za granicÄ™, natomiast zobowiÄ…zania na rynku krajowym regulować monetami z mniej wartoÅ›ciowego materiaÅ‚u pieniężnego.W ten sposób monety peÅ‚nowartoÅ›ciowe zaczynajÄ… speÅ‚niać funkcjÄ™ Å›rodka gromadzenia skarbu, pieniÄ…dza Å›wiatowego, a funkcje Å›rodka cyrkulacji wewnÄ…trz danego kraju peÅ‚niÄ… monety „gorsze”, niepeÅ‚nowartoÅ›ciowe.Również w przypadku zmiany kosztów produkcji jednego z metali niemożliwym byÅ‚o utrzymanie ustawowego stosunku wymiennego miÄ™dzy monetami z obu metali.JeÅ›li np.wzrost produkcji srebra, obniżka kosztów produkcji tego metali i spadek jego wartoÅ›ci nie spowodowaÅ‚ ustawowej zmiany proporcji miÄ™dzy wartoÅ›ciÄ… monet srebrnych i zÅ‚otych w postaci wzrostu cen zÅ‚ota - zÅ‚oto wycofywano z obiegu pieniężnego, przeksztaÅ‚cano w skarb lub wywożono za granicÄ™, gdzie jego cena byÅ‚a wyższa, w obiegu pozostawaÅ‚y natomiast monety „gorsze” (srebrne), a system pieniężny przybieraÅ‚ postać monometalizmu.Od poÅ‚owy XIX wieku dominuje system pieniężny okreÅ›lany jako system peÅ‚nej waluty zÅ‚otej (gold standard).ByÅ‚ to pierwszy w peÅ‚ni uksztaÅ‚towany system pieniężny.Mimo, że system ten zwiÄ…zany byÅ‚ z politykÄ… makroekonomicznÄ… bardzo różnÄ… od tej, która stanowi podstawÄ™ miÄ™dzynarodowego systemu walutowego w drugiej poÅ‚owie XX wieku, znajomość tego systemu jest jednak najbardziej przydatna dla zrozumienia współczesnych wysiÅ‚ków ksztaÅ‚towania systemu pieniężnego.WysiÅ‚ki te bowiem nawiÄ…zujÄ… do zasadniczych wÅ‚aÅ›ciwoÅ›ci systemu waluty zÅ‚otej - tendencji utrzymania staÅ‚ego kursu walutowego.SÄ… to wiÄ™c próby wykorzystywania zalet standardu zÅ‚otego - przy równoczesnym dążeniu do pozbywania siÄ™ jego wad.Standard zÅ‚oty jako instytucja prawna datuje siÄ™ od roku 1819, daty uchwalenia przez parlament brytyjski tzw.Resumpition Act.Nazwa tego aktu pochodzi od zawartego w nim wymagania, by Bank Angielski wznowiÅ‚ (resumption - ponowne przyjÄ™cie, wznowienie) swÄ… praktykÄ™ - zaniechana po wybuchu wojen napoleoÅ„skich w latach 1793 - 1815 - wymiany na żądanie banknotów na zÅ‚oto wedÅ‚ug staÅ‚ego kursu.OznaczaÅ‚o to faktyczne wprowadzenie standardu zÅ‚otego, gdyż równoczeÅ›nie zniesiono restrykcje eksportu z Wielkiej Brytanii zÅ‚ota w postaci monet i sztab.W późniejszym okresie XIX wieku standard zÅ‚oty zostaÅ‚ przyjÄ™ty przez Niemcy, JaponiÄ™ i wiele innych krajów.USA przyÅ‚Ä…czyÅ‚y siÄ™ do tego standardu w roku 1879, opierajÄ…c emitowane w czasie wojny secesyjnej papierowe banknoty na zÅ‚ocie.Istotne znaczenie dla utrwalenia w USA systemu waluty zÅ‚otej miaÅ‚ wydany w roku 1900 U.S.Gold Standard Act.Centrum miÄ™dzynarodowego systemu finansowego opartego na zÅ‚ocie staÅ‚ siÄ™ wówczas Londyn, co wynikaÅ‚o z brytyjskiej przewagi w handlu miÄ™dzynarodowym i rozwoju brytyjskich instytucji finansowych.W systemie tym podstawÄ… obiegu pieniężnego w poszczególnych krajach byÅ‚o zÅ‚oto.Jednostka pieniężna posiadaÅ‚a okreÅ›lony parytet ustalony w zÅ‚ocie, istniaÅ‚a też peÅ‚na swoboda wymiany banknotów na zÅ‚oto i odwrotnie.OkreÅ›lony mechanizm dawaÅ‚ gwarancjÄ™, że jednostka pieniężna zachowa wartość wyrażonÄ… w zÅ‚ocie.Ten mechanizm zawieraÅ‚ dwa elementy:listniaÅ‚y okreÅ›lone zasady emisji banknotów, która nie mogÅ‚a przekraczać pewnego poziomu w stosunku do rezerw zÅ‚ota.JeÅ›li rezerwy zÅ‚ota banku centralnego ulegÅ‚y zmniejszeniu także musiaÅ‚y ulec i rozmiary emisji, wzrost natomiast rezerw zÅ‚ota pozwalaÅ‚ na zwiÄ™kszenie emisji.lldrugim czynnikiem regulujÄ…cym byÅ‚a stopa dyskontowa banku centralnego
[ Pobierz całość w formacie PDF ]